کاداستر (Cadastre) به مجموعهای از اطلاعات دقیق در مورد حدود، موقعیت، مساحت، و کاربری املاک و اراضی گفته میشود که بهصورت نقشه، سند و پایگاه داده نگهداری میشود. این سیستم، پایهای برای ثبت مالکیت، برنامهریزی شهری و روستایی، و مدیریت زمین است.
ریشه لغت «کاداستر»، یک کلمه یونانی است به معنای دفتر یادداشت که در طول زمان مفهومش در زبان لاتین تغییر کرده و به ثبت استان های مناطق مختلف برای دریافت مالیات معنی شده است.
امروزه «کاداستر» (cadastre) نظامی است که هدف آن، تعیین محدودههای تعریف شده به همراه اطلاعات حقوقی محدودهها، از قبیل «محدودههای املاک»، «محدودههای جغرافیایی»، «طبیعی» و «مصنوعی» میباشد. در حال حاضر در کشورهای اروپایی این اصطلاح به نظامی اطلاق میشود که برای ثبت مالکیتها چه از نظر دامنه و حدود و چه از نظر اطلاعات گوناگون در مورد «زمین» و «ملک» تدوین شده باشد.
از نظر فدراسیون بینالمللی کاداستر (FIG) چنین تعریف شده است: سیستمی که وضعیت املاک ملکی (غیر منقول) یک منطقه را مشخص میکند، بطوری که تمام اطلاعات اندازه و محدوده زمین و نحوه ثبت خصوصیات ملک در آن مشخص باشد.
کاداستر دو تقسیمبندی کلی دارد: الف) کاداستر ملکی ب) کاداستر عمومی
«کاداستر ملکی» در مورد تعیین محدودههای ملکی است و به دو نوع «شهری» و «زراعی» تقسیم میشود. همانطور که مشخص است نوع شهری آن، برای تعیین محدودههای شهری، مثل عرصه نواحی مسکونی به کار میرود و نوع زراعی آن هم به تعیین حدود زمینهای زراعی میپردازد.
«کاداستر عمومی» لایههای دیگری از اطلاعات را شامل میشود و همین اطلاعات است که کاداستر را به نظامی چند لایه و پیچیده تبدیل میکند. کاداستر عمومی به چند شاخه تقسیم میشود:
۱- کاداستر مالی
۲- کاداستر آبی
۳- کاداستر سیاسی
۴- کاداستر جغرافیایی
۵- کاداستر جامع
در هر کدام از این شاخهها اطلاعاتی در مورد ملک وجود دارد، مثلاً در «کاداستر مالی» که هدفش تعیین مبلغ دقیق مالیات است، اطلاعاتی در مورد ابعاد زمین و کاربری آن و هر اطلاعات دیگری که برای تعیین مقدار و نحوه اخذ مالیات لازم است وجود دارد.«کاداستر سیاسی» هم اطلاعات دقیقی در مورد تقسیمبندیهای منطقهای از قبیل حدود استانها و بخشها و شهرستانها در اختیار کاربران قرار میدهد.
«کاداستر» مفهومی جا افتاده ای در دنیاست. در عصر حاضر که جمعیت و قیمت املاک رشد قابل توجهی داشته است، ضرورت ایجاد این سیستم بیش از پیش احساس میشود.